Пособие для изучения русского языка азербайджаноязычными лицами и для изучения азербайжданского языка русскоязычными лицами "Федины игрушки"

Переводчики:

Мамедов Джавид Джамшид

и

Рзаева Николле Рза

FEDYANIN  OYUNCAQLARI

Biri var idi, biri yox idi, Fedya Yeqorov adlı bir oğlan var idi. Bütün uşaqlar kimi onun da çoxlu oyuncaqları var idi. Fedya öz oyuncaqlarını çox sevirdi və məmnuniyyətlə onlarla oynayırdı, lakin bir dərd var idi – arxasınca yığışdırmağı sevmirdi.

     Harda oynayırdısa, orda da tərk edirdi. Oyuncaqlar döşəmənin üzərində səliqəsiz və maneəli şəkildə uzadılmışdı, hamı onlara dolaşırdı, hətta Fedya özü onları tullayırdı.

     Və bir gün oyuncaqlar bezdilər!

-   Hələ ki bizi tamamilə sındırmadan, Fedyadan qaçmalıyıq. Gərək yaxşı uşaqların yanına gedək, hansı ki öz oyuncaqlarını qoruyur və yığışdırır,  -  plasmas əsgər dedi.

-  Bəli, -  yük maşını razılaşdı, hansı ki Fedya onun gövdəsini sındırmışdı, -  biz Fedyadan getməliyik.

Oyuncaqlar məsləhətləşdilər, məsləhətləşdilər və qərara gəldilər ki, dərhal getsinlər. Əsgərlər cərgəyə düzüldülər və ilk olaraq yola çıxdılar, arxalarınca cürbəcür xırda oyancaqlarla yüklənmiş maşınlar hərəkətə başladılar, maşınların arxasınca yumşaq ayı, qarmaqarışıq tüklü köpək, ağ fil, yaşıl timsah, ağ siçan və bütün qalan oyuncaqlar getdilər. Oyuncaqlar küçəyə çıxdılar. Pişik Murka onlarla qarşılaşdı. O, oyuncaqlardan soruşdu:

- Murr, murr. Siz hara hazırlaşmısınız?

- Biz yaxşı uşaqlar axtarmağa çıxmışıq  -  matruşka Maşa cavab verdi, -  hansı ki bizim qayğımıza qalacaq.

- Bizimlə oynasınlar və dağıtmasınlar, oyundan sonra isə arxalarınca yığışdırsınlar,  -  ağ fil əlavə etdi.

- Belə bir qız tanıyıram, murr, murr, tanıyıram,  -  pişik cavab verdi,  -  o mənim sahibim Lusyadır. O həmişə öz oyuncaqlarını yığışdırır və qayğısına qalır. Ancaq o, indi evdə deyil, o bağçadadır. Bax orada, yolun o tərəfində.  -  Və Murka boyük, gözəl, bəyaz evi işarə etdi.

- Bəs biz nə edək?  -  meymun Çi-Çi başını qaşıya-qaşıya soruşdu.

- Başqa birini tapmaq lazımdır.  -  parıltılı gözlərlə və qırmızı çıxmış dili ilə qarmaqarışıq tüklü köpək dedi.  -  Yəqin ki, başqa uşaqlar da var hansı ki, özlərindən sonra arxalarınca oyuncaqları yığışdırırlar. Mən o cənabdan soruşmağa gedirəm,  -  yelləncəyin yanında, günəşin altında isinmiş köpəyi işarə edərək dedi.

Köpəyin adı Cek idi, o qonşuluqdakı girişdə yaşayırdı.

-  İcazə verin sizi narahat edim,  -  qarmaqarışıq tüklü köpək müraciət etdi.  -  Rica edirəm, deyə bilərsinizmi, biz yaxşı uşaqları harada tapa bilərik, hansı ki bizimlə oynasınlar və bizi yığışdırsınlar?

- Və bizi sındırmasınlar!  -  köpəyin arxasından boylanaraq, ağ siçan əlavə etdi.

- Tyaf, tyaf! Mən belə oğlan tanıyıram. O Saşadır, kimin ki yanında mən yaşayıram. O həmişə öz oyuncaqları ilə ehmalla oynayır. Onları sevir. O məni də sevir!  -  fəxrlə Cek əlavə etdi.

- Bizi ona ötürün, zəhmət olmasa!  -  qarmaqarışıq tüklü köpək xahiş etdi.

- Hal-hazırda Saşa evdə deyil,  -   Cek cavab verdi,  -  O bağçadadır. Bax orada,  -  Cek yolun o tərəfindəki ağ, qəşəng evi işarə etdi.

Məsləhətləşmiş oyuncaqlar qərara aldılar ki, bağçaya getsinlər. Onlar yola çatdılar, ancaq yolu keçə bilmədilər, yolda maşınlar hərəkət edirdi.

- Dərd deyil,  -  dəmir çubuqlu oyuncaq polis dedi.  -  Biz sadəcə işıqforun yaşıl işığının yanmasını gözləməliyik.

Oyuncaqlar gözlədilər, piyadalar üçün yaşıl işıq yandı, maşınlar üçün isə  -  qırmızı. Bütün maşınlar dayandılar, oyuncaqlar isə yolu keçdilər.

Dayə oyuncaqları bağçada qarşıladı.

-  Siz kiminsiniz? – o soruşdu.

- Biz bir oğlanın yanında idik, kim ki bizi yığışdırmırdı, qorumurdu. Hətta sındırırdı. Biz onun yanından çıxıb getdik və istəyirik ki, yaxşı uşaqlarla dostlaşaq.

- O zaman, siz doğru yerdəsiniz!  -  dayə dedi. O, oyuncaqları yudu, sildi və uşaqların qruppasına dəvət etdi.

Bütün uşaqlar yeni oyuncaqlara sevindilər. Qızlar tərbiyəçi ilə bərabər ayının pəncəsini tikdilər, hansı ki yarısı artıq qopmuşdu. Oğlanlar yük maşınının  gövdəsini düzəltdilər, tankın  -  təkərlərini.

Qruppadakı hər kəs  -  uşaqlar, oyuncaqlar  -  sevindilər və şənləndilər. Təkcə bir oğlan kədərli idi və oyuncaqlara yaxınlaşmadı. O, Fedya Yeqorov idi. O, öz oyuncaqlarını tanıdı və çox təsirləndi.

- Fedya, bəs sən niyə yeni oyuncaqlarla oynamırsan?  -  tərbiyəçi Fedyadan soruşdu.

- İstəmirəm,  -   deyə o donquldandı və çevrildi. O qorxdu ki, tərbiyəçi onun dolmuş gözlərinin yaşına nəzər sala bilər.

Qəflətən ən çevik oyuncaq  -  ağ siçan  -  Fedyanı gördü.

- Pi, pi, pi!  -  o ciggildədi.  -  Bu bizim Fedyadır. Pi, pi, pi!

Hamı, kənarda oturmuş kədərli, qaşqabaqlı Fedyaya baxdı. Tərbiyəçi soruşdu:

- Sənə nə olub, Fedya?

Fedya etiraf etdi.

- Bu oyuncaqlar məndən qaçıblar, mən onları incitmışəm.

- Sən onları necə incitmisən?  -  tərbiyəçi soruşdu.

- Mən, yetərincə onların qayğısına qalmamışam, heç vaxt onları arxamca toplamamışam. Hətta bəzən sındırmışam, ancaq bilmədən.  Mən qəsdən etməmişəm.

- Bax belə,  -  tərbiyəçi dedi,  -  sən onların yanında günahkarsan, Fedya, və ona görə də onlar səndən qaçıblar. Onlara burda yaxşı olacaq. Uşaqlar, biz oyuncaqları qoruyacağıq?   -  tərbiyəçi bütün uşaqlardan soruşdu

- Edəcəyik!  -  uşaqlar cavab verdilər.

- Mən də oyuncaqları qoruyacağam!  -  Fedya bildirdi.

- Doğrudan?  -  ağ siçan soruşdu.  -  Sən bizi qoruyacaqsan, oyundan sonra həmişə yığışdıracaqsan?

- Edəcəm!  -  Fedya cavab verdi.

- Və bizi sındırmayacaqsan?

- Xeyr, xeyr. Sındırmayacağam. Sizə çox qayğı ilə yanaşacağam,  -  Fedya cavab verdi.

Tərbiyəçi uşaqlardan soruşdu:

- Siz necə düşünürsüz uşaqlar, Fedya öz oyuncaqlarını qoruyacaq?

- Mən düşünürəm ki, edəcək!  -  qız Lusya dedi.

- Mən də ona inanıram!  -  Nataşa dedi.

Pavlik əlavə etdi:

- Əgər Fedya söz veribsə, o gərək onu tutsun.

Və hamı: və uşaqlar, və tərbiyəçi, və oyuncaqlar Fedyaya inandılar.

- Onda gəlin Fedyaya geri qayıdaq,  -  ağ fil təklif etdi.

- Gəlin qayıdaq!  -  oyuncaq tankçı sevindi.

- Mən isə qayıtmaq istəmirəm,  -  Oli adlı qızın rahatlıqla ovucunda yerləşən, matruşka Maşa cəsarətlə dedi.

- Siz, oyuncaqlar, özünüz qərar verin,  -  tərbiyəçi dedi.  -  İstəyirsiz Fedyaya geri qayıdın, istəyirsiz burada qalın.

Fedya dayandı və həyəcan keçirtdi. O, oyuncaqların qarşısında, uşaqların qarşısında, tərbiyəçinin qarşısında utandı. Və öz oyuncaqlarına yazığı gəldi. Çünki onları sevirdi, onlarla oynamaq xoşuna gəlirdi.

- Sizdə yaxşıdı,  -  oyuncaq polis uşaqlara dedi,  -  amma mən Fedyaya qayıdıram.

- Mən də qayıdıram,  -  ağ fil elan etdi.

- Və mən də Fedyaya qayıdıram, və mən,  -  oyuncaqların hərəsi bir tərəfdən səsləndilər.

Təkcə matruşka Maşa qayıtmaq istəmədi. O, demək olar ki, onunla heç vaxt oynamırdı. Amma burda o, Oli adlı qızla dostlaşmışdı və o, onunla oynamaq istəyirdi.

- Qoy olsun oyuncaqlar,  -  tərbiyəçi dedi,  -  siz Fedyanın yanına qayıdacaqsınız, amma indi deyil, axşam, Fedya evə gedəndə. Sən isə matruşka Maşa, əgər istəyirsənsə, qal.

Matruşka sevindi və həmçinin rahatlıqla karton evə məskunlaşdı, hansı ki Oli onu otuzdurdu.

Nə vaxt ki, axşam oldu, bütün uşaqların valideynləri arxalarınca gəldi. Həmçinin Fedyanın atası da onun üçün gəldi. Fedya atasına oyuncaqlarının onu tərk etdiyini və bağçaya gəldiyini, oyuncaqlarının qayğısına qalacağına söz verdiyini və onların da onun yanına qayıtmasına razı olduqlarını danışdı. Lakin təkcə matruşka Maşa bağçada qalmağına qərar verdi.

- Bu yaxşıdır ki, sən öz səhvini anlamısan,  -  ata dedi.  -  Yaxşı ki, oyuncaqlar sənə geri qayıtmaqlarına qərar verdilər. Yadda saxla, Fedya, bütün ətrafı hər zaman qorumaq lazımdır.

Hamı birlikdə  -  ata, Fedya və oyuncaqlar evə getdilər. Matruşka Maşa isə pəncərədən onlara yaylıq salladı.

Автор Копейкина Н.Г.

Федины игрушки

Жил-был мальчик Федя Егоров. Как и у всех ребят, было у него много игрушек. Федя любил свои игрушки, с удовольствием играл ими, но одна беда – не любил он убирать их за собой. Поиграет и бросит там, где играл. Лежали игрушки в беспорядке на полу и мешали всем. Все запинались за них, даже Федя сам их отшвыривал.

И вот однажды надоело это игрушкам.

– Нам надо бежать от Феди, пока нас совсем не переломали. Надо идти к хорошим ребятам, которые берегут свои игрушки и убирают их, – сказал пластмассовый солдатик. – Да, – согласилась машина-самосвал, у которой Федя сломал кузов, – надо нам уйти от Феди.

Посовещались игрушки, посовещались и решили немедленно уйти. Солдатики выстроились в ряд и первыми двинулись в путь, за ними поехали машинки, нагруженные разными мелкими игрушками, за машинками пошли плюшевый медведь, лохматая собачка, белый слон, зелёный крокодил, белая мышка и все остальные игрушки. Вышли игрушки на улицу. Навстречу им рыжая кошка Мурка. Спрашивает она игрушки:

– Мурр, мурр. Вы куда собрались?

– Мы пошли искать хороших ребяток, – ответила матрёшка Маша, – которые берегли бы нас.

– Играли бы нами, и не раскидывали, а убирали за собой после игры, – добавил белый слоник.

– Знаю я такую девочку, муррр, муррр, знаю, – ответила кошка. – Это моя хозяйка Люся. Она всегда убирает свои игрушки и бережёт их. Но сейчас её нет дома, она в садике. Вон там, через дорогу. – И Мурка указала на большой, красивый белый дом.

– Что же нам делать? – спросила обезьянка Чи-Чи, почёсывая макушку.

– Надо найти кого-нибудь другого, – сказала лохматая собачка с блестящими глазками и с красным высунутым языком. – Наверное, есть и другие ребята, которые убирают за собой игрушки. Пойду-ка я спрошу вон того господина, – сказала она, указывая на пёсика, пригревшегося на солнышке у качелей. Пёсика звали Джеком, он жил в соседнем подъезде.

– Позвольте вас побеспокоить, – обратилась лохматая собачка к Джеку. – Будьте любезны, подскажите, где нам найти хороших ребяток, которые играли бы нами и убирали бы нас?

– И не ломали бы нас! – добавила белая мышка, высунувшись из-за спины собачки.

– Тяф, тяф! Знаю я такого мальчика. Это Саша, у которого я живу. Он всегда бережно играет своими игрушками. Любит их. Он и меня любит! – гордо добавил Джек. – Проводите нас, пожалуйста, к нему! – попросила лохматая собачка.

– Сейчас Саши нет дома, – ответил Джек. Он в садике. Вон там, – указал Джек на белый, красивый дом через дорогу.

Посовещавшись, игрушки и решили идти в садик. Дошли они до дороги, а перейти дорогу не могут, ездят по ней машины.

– Не беда, - сказал игрушечный милиционер с жезлом. - Нам просто надо дождаться, когда на светофоре загорится зелёный свет.

Дождались игрушки, загорелся зелёный свет для пеше- ходов, а для машин красный. Все машины встали, а игрушки перешли дорогу. В садике игрушки встретила няня.

– Вы чьих же будете? – спросила она.

– Мы были у мальчика, который нас не убирал, не берёг. Даже ломал. Мы ушли от него и хотим дружить с хорошими ребятами.

– Ну, значит, вам сюда! – сказала няня. Она помыла, обтёрла игрушки и пригласила их на группу к ребятам. Все ребята очень обрадовались новым игрушкам. Девочки вместе с воспитателем пришили медведю лапу, которая наполовину уже была оторвана. Мальчики приладили самосвалу кузов, танку – колёса. Все в группе – и дети, и игрушки – были радостны и веселы. Только один мальчик был грустный и не подходил к игрушкам. Это был Федя Егоров. Он узнал свои игрушки и очень расстроился.

– Что же ты не играешь, Федя, новыми игрушками? – спросила воспитатель Федю.

– Не хочу, – буркнул он и отвернулся. Он боялся, что воспитатель заметит навернувшиеся на глаза слёзы. Вдруг самая шустрая игрушка – белая мышка – увидела Федю.

– Пи, пи, пи! – запищала она. – Это наш Федя! Пи, пи, пи! Все посмотрели на грустного, хмурого Федю, сидящего в сторонке. Воспитатель спросила:

– Что с тобой, Федя? Федя признался:

– Это от меня сбежали игрушки, это я их обидел.

– Как ты их обидел? – спросила воспитатель.

– Я не берёг их как следует, не всегда убирал за собой. Иногда даже ломал, но нечаянно. Я не нарочно!

– Ну вот, – сказала воспитатель, – провинился ты, Федя, перед ними, вот они и убежали от тебя. А здесь им хорошо будет. Ребята, мы будем беречь игрушки? – спросила воспитатель у всех ребят.

– Будем! – ответили дети.

– Я тоже буду беречь игрушки! – заявил Федя.

– Правда? – спросила белая мышка. – Ты будешь нас беречь, убирать всегда после игры?

– Буду! – ответил Федя.

– И не будешь ломать?

- Нет, нет. Ломать не буду. Буду очень бережно к вам относиться, – ответил Федя. Воспитатель спросила детей:

– Как вы думаете, ребята, будет Федя беречь свои игрушки?

– Я думаю, будет! – сказала девочка Люся.

– Я тоже ему верю! – сказала Наташа. Павлик добавил:

– Раз Федя дал слово, он должен его сдержать. И все: и дети, и воспитатель, и игрушки поверили Феде.

– Тогда давайте вернёмся к Феде, – предложил белый слон.

– Давайте вернёмся! – обрадовался игрушечный танкист.

– А я не хочу возвращаться, – робко сказала матрёшка Маша, уютно пристроившаяся на ладошке девочки Оли.

– Вы, игрушки, решайте сами, – сказала воспитатель. – Можете вернуться к Феде, а можете и остаться тут.

Федя стоял и очень переживал. Ему было стыдно перед игрушками, перед ребятами, перед воспитателем. И было жалко терять свои игрушки. Ведь он любил их, ему нравилось играть ими.

– У вас хорошо, – сказал ребятам игрушечный милиционер, но я вернусь к Феде.

– Я тоже вернусь, – заявил белый слон.

– И я вернусь к Феде, и я, – затараторили все игрушки. Только матрёшка Маша не хотела возвращаться к Феде. Он ею почти никогда не играл. А тут она подружилась с девочкой Олей, и ей хотелось с ней играть.

– Ну, что ж, игрушки, – сказала воспитатель, – вы вернётесь к Феде, но не сейчас, а вечером, когда Федя пойдёт домой. А ты, матрёшка Маша, если хочешь, оставайся.

Матрёшка обрадовалась и ещё уютнее устроилась в картонном домике, в который её посадила Оля. Когда наступил вечер, за всеми детьми пришли родители. За Федей тоже пришёл его папа. Федя рассказал папе о том, что от него ушли игрушки и пришли в сад, рассказал, что дал слово беречь свои игрушки, и они согласились вернуться к нему. Вот только матрёшка Маша решила остаться в саду.

– Это хорошо, что ты понял свою ошибку, – сказал папа. – Хорошо, что игрушки решили вернуться к тебе. Помни, Федя, всё вокруг надо беречь.

Все вместе – папа, Федя и игрушки пошли домой. А матрёшка Маша помахала им через окно платочком.