Изменения грамматической структуры "Нишли белә?" (Что умеет делать?) по лицам и числам. (Разработка плана)

Габдинова З.А. 116 нчы лицейның I категорияле татар теле һәм әдәбияты укытучысы

Тема: “Нишли белә?” грамматик структурасының зат-сан белән төрләнеше.

Максат: а) укучыларны бәрәңге әрчи, ит турый, камыр җәя сүзтезмәләре

белән таныштыру;

б) нишли белә? грамматик структурасының зат-санда төрләнешен

сөйләмдә куллану;

в) укучыларда хезмәткә мәхәббәт тәрбияләү;

Материал: Р.Р.Нигъмәтуллина “Татарча да яхшы бел”, Казан, 2005.

Җиһазлау: дәреслек, презентация.

Дәрес тибы: яңа материалны аңлату.

Төре: әңгәмә.

Дәрес барышы:

I. Дәресне оештыру.

1. Исәнләшү.

2. Укучыларны дәрескә әзерләү.

3.Фонетик зарядка:

“Әни”диеп язып куйдым

Яңа яуган ак карга.

Таптамагыз! Һич ярамый

Әни сүзен таптарга.

(Слайдка язылган шигырь ярдәмендә сүзләрне һәм авазларны дөрес әйттерү.)

II. Актуальләштерү.

1.Сорау-җавап. Нишли ала? грамматик структурасын кабатлау.(Укытучы- укучы)

-Сезнең гаиләдә кемнәр бар?(Әти, әни, апа, абый, энекәш, сеңелкәш, дәү әти, дәү әни)

-Әниегезнең эше күпме?

-Әниең нишли ала? (Нишли алмый?)

-Син аңа ничек булышасың?

-Ә әтиең булышамы?

-Ул нишли ала? (Нишли алмый?)

2. Сорау-җавап. (Укучы- укучы)

-Исәнме , ... !

-Исәнме , ... !

-Син нишли аласың?

-Мин тузан сөртә алам.

-Ә нишли алмыйсың?

-Мин кер үтүкли алмыйм.

III. Яңа тема аңлату.

1.Яңа сүзләр белән эш:

(Укучылар аерым укый, бутап сорау).

Бәрәңге әрчи – чистит картошку

Ит турый – нарезает мясо

Камыр җәя – раскатывает тесто

Суган әрчи – чистит лук

2. Рәсемнәр буенча эш:

а) 1нче рәсем буенча эш

-Әни нишли? (Әни камыр җәя-раскатывает тесто)

-Әни камыр җәяме? (Әйе, әни камыр җәя.)

-Мама раскатывает тесто? (Да, мама раскатывает тесто.)

б) 2нче рәсем буенча эш.

-Әти нишли? (Әти ит турый-Папа нарезает мясо)

-Әти ит турыймы? (Әйе, әти ит турый.)

-Папа нарезает мясо? (Да, папа нарезает мясо)

в) 3нче рәсем буенча эш.

-Кыз нишли? (кыз бәрәңге әрчи-чистит картошку)

-Кыз бәрәңге әрчиме? (Әйе, кыз бәрәңге әрчи)

-Девочка чистит картошку? (Да, девочка чистит картошку.)

г) 4нче рәсем буенча эш.

-Малай нишли? (Суган әрчи-Мальчик чистит лук.)

-Малай суган әрчиме? (Әйе, малай суган әрчи.)

-Мальчик чистит лук? (Да, мальчик чистит лук)

3. Нишли белә?-Что умеет делать? (Нишли белми? - Что не умеет делать?) грамматик структурасының зат-санда төрләнешен аңлату.

а) Таблица бирелә

Нишли белә? – Что умеет делать?

Берлек сан

Мин пилмән ясый белә+м

Син пилмән ясый белә+сең

Ул пилмән ясый белә

Күплек сан

Без пилмән ясый белә+без

Сез пилмән ясый белә+сез

Алар пилмән ясый белә+ләр

Нишли белми? – Что не умеет делать?

Берлек сан

Мин пилмән ясый бел+ми+м

Син пилмән ясый бел+ми+сең

Ул пилмән ясый бел+ми

Күплек сан

Без пилмән ясый бел+ми+без

Сез пилмән ясый бел+ми+сез

Алар пилмән ясый бел+ми+ләр

б) Күнегү өстендә ныгыту.

(Экрандагы җөмләләрне тәрҗемә итәбез):

1) Мин рәсем ясый беләм.

3) Алсу идән юа белә.

6) Балалар дәрестә утыра беләләр.

4) Без тузан сөртә беләбез.

2) Сез шигырь яза беләсез.

5) Син җыр җырлый беләсең.

в) Дәреслек белән эш.

(15 нче күнегү, 14нче бит)

4.Гомумиләштерү:

- Балалар әниләренә булышалармы?

- Кем нишли белә?

- Алар нәрсә пешерәләр?

- Синең әниең нәрсә пешерә белә?

- Син аңа булышасыңмы?

IV. Ял итү.

V. Ныгыту.

1. Язу. Эш дәфтәрләрендә 8нче бит, 4нче күнегү. Эшләп беткәч, экранга карап тикшерәбез.

2. Парлап эшләү (14нче бит, 7нче күнегү)

3. Рәсем буенча текст төзү, рәсемгә сораулар кую.

VI. Йомгаклау.

1. Өй эше.

2. Билге кую.