Урок обобщение "Зима"; 5 класс

Автор урока:
Афанасьева Лариса Геннадьевна
учитель чувашского языка и литературы
МБОУ «СОШ №4» г. Новочебоксарска Чувашской Республики

Тема: «Хĕлле» Пĕтĕмлетÿ урокĕ

Тĕллевĕсем: : 1) çут çанталăк илемĕпе киленме вĕрентесси, хĕлле çинчен вĕреннине çирĕплетесси, пĕтĕмлетесси, чăвашла çăмăллăн калаçма хăнăхтарасси;

2) ачасен çыхăнуллă пуплевне, шухăшлавне, тавра курăмне аталантарасси;
3) «Хĕлле» темăпа çыхăннă лексика материалне усă курма пĕлнине тĕрĕслесси.

Урокра кирлĕ хатĕрсем: компьютер, проектор, хачăсем.

Урокра кирлĕ дидактика материалĕ: «Хĕлле» темăпа хатĕрленĕ презентаци, ÿкерчĕксем, карточкăсем, шурă хутсем.

Урокра усă курнă литература:

Андреев И.А., Гурьева Р.И. Чăваш чĕлхи: 5 класс.- Шупашкар: Чăваш кĕнеке издательстви, 2007.

Степанова З.М. Хальхи уроксемпе класс тулашĕнчи ĕçсем. - Шупашкар Л.А.Наумов издательстви, 2008.

Слайдсен аннотацийĕ:

1-мĕш слайд: Урок теми

2-мĕш слайд: 1-мĕш ĕç «Эпир - сире: эсир - пире» конкурс

3-мĕш слайд: «Тĕрĕс калав йĕркелесе куçар» конкурс

4-мĕш слайд: «Хěлле» текст.

5-мĕш слайд: «Юр кěлетке» текст.

6-мĕш слайд: Юр çăвать предложение анлăлатасси.

7-мĕш слайд: Капитансен конкурсĕ

8-мĕш слайд: «Йăнăшсене тупăр» конкурс

9-мĕш слайд: «Йăнăшсене тупăр» конкурс

10-мĕш слайд: «Кам тавçăруллăрах?» конкурс

11 – 18-мĕш слайдсем: тупмалли юмахсем

19-мĕш слайд: Куçа кантармалли самант.

20-21-мĕш слайдсем: Кĕлеткене кантармалли самант.

22-мĕш слайд: «Кам хăвăртрах?» конкурс

23-мĕш слайд: «Хĕлле» ÿкерчĕк

24-мĕш слайд: «Хĕлле» ÿкерчĕк

25-мĕш слайд: «Малалла: малалла…» конкурс

26-мĕш слайд: «Ăстасем» конкурс

27-мĕш слайд: «Юрăçсем» конкурс.

28-мĕш слайд: Сывă пулăр, ачасем!

Урок юхăмĕ:

I. Класа йĕркелени.

Урок тĕллевне калани. (1-мĕш слайд)

У: Ачасем: паян эпир хĕлле çинчен вĕреннине пĕтĕмлетсе хăварăпăр, «Хĕлле» темăпа ăмăрту урок ирттерĕпĕр. Урокра хĕллепе çыхăннă тĕрлĕ ĕçсем тăвăпăр.

Класа 2 ушкăна пайлани. Ушкăнсем капитана суйлаççĕ, ушкăна ят параççĕ (килте хатĕрлесе килнĕ эмблемăсене çакасси)

1-мĕш ушкăн «Юр пĕрчи»

2-мĕш ушкăн «Юр кĕлетке»

Жюри членĕсене суйласси

II. Ăмăрту-урок.

1-мĕш ĕç «Эпир - сире: эсир - пире» конкурс (2-мĕш слайд)

1. Ушкăнсем пĕр-пĕрне паянхи çанталăк çинчен ыйтусем параççĕ. (Хуравсем тĕрĕс те тулли пулмалла)

Паян урамра ăшă е сивĕ? Тÿпе мĕн тĕслĕ ?

Хĕвел пăхать-и? Урамра ачасем мĕнпе ярăнаççĕ?

Юр çăвать-и? Йывăçсем мĕнле?

Мĕнле çил вĕрет? Паян урамра миçе градус?

Çынсем мĕнле тумланаççĕ? Сана паянхи çанталăк килĕшет-и?

2) «Паянхи çанталăк» монолог (кашни ушкăнран пĕрер ача)

2-мĕш ĕç. «Тĕрĕс калав йĕркелесе куçар» конкурс (3-мĕш слайд)

Абзацсене тĕрĕс вырнаçтарса текст тăвасси: тĕрĕс те илемлĕ вуласа парасси (Слайдпа тĕрĕсĕлесси), содержанине вырăсла каласси.

1-мĕш ушкăн валли текст (4-мĕш слайд)

Хěлле.

Ачасем пушă вăхăтра тăвайккине пуçтарăнаççě. Вěсем йěлтěрпе, çунашкапа ярăнаççě.

Вăрманта шăп. Кайăксем юрламаççě. Вěсем кăнтăра вěçсе кайнă.

Хěл çитрě. Çанталăк сивě. Кашни кун юр çăвать. Кăпăшка юр çуртсем çине, йывăçсем çине ÿкет. Йывăçсем шурă тум тăхăннă. Çěре шап-шурă пустав хупларě. Шывсем пăрпа витěнчěç.

2-мĕш ушкăн валли текст (5-мĕш слайд)

Юр кěлетке.

Питě лайăх юр кěлетке пулса тухрě! Ачасем пурте савăнчěç.

Çанталăк ăшă. Йěпе юр çăвать. Юр çыпçăнать. Ачасем юр кěлетке тума шутларěç. Валя, Оля, Сергей пěрер юр чăмăркки йăваларěç. Вěсене пěр-пěрин çине хучěç. Пуçě çине кивě витре лартрěç. Сăмси валли Валя килтен кишěр илсе тухрě. Аллисем патакран.

Канмалли кун çитрě. Ачасем пурте паркра пуçтарăнчěç.

3-мĕш ĕç

Юр çăвать предложение анлăлатасси. (6-мĕш слайд)

4-мĕш ĕç. Капитансен конкурсĕ (Доска умне капитансене чĕнесси, ыйтусем çине кам маларах тата тĕрĕсрех хуравлать) (7-мĕш слайд)

1. Çулталăкра миçе вăхăт?

2. Декабрь, январь, февраль мĕнпе пĕтеççĕ?

3. Хĕллехи чи савăнăçлă уяв?

4. Мĕнле чĕрчунсем хĕлле валли апат пухаççĕ?

5. Хĕлле ачасем юртан мĕн тăваççĕ?

6. Раштав уйăхĕнче миçе кун?

7. Çĕнĕ çулăн пĕрремĕш кунĕ?

8. Пăр çинче мĕнпе ярăнаççĕ?

9. Çулталăкри юлашки кун?

10. Çĕнĕ çул уявне пÿрте мĕн лартаççĕ?

5-мĕш ĕç. «Йăнăшсене тупăр» конкурс (8-мĕш слайд)

У: Ачасем, сирĕн умра карточкăсем. Килти ĕçе пурнăçланă чух ачасем предложенисенче йăнăшсем тунă. Пирĕн вĕсене тупса тÿрлетмелле.

Йăнăшсене тÿрлетěр.

1. Хěлле ачасем лыжăпа ярăнаççě.

2. Урамра ачасем снеговик тăваçě.

3. Ěç урокěнче ачасем снежинкăсем касрěç.

4. Новый год манăн чи юратнă уяв.

5. Уйăпсем пирěн патра зимуют.

6. Эпир килте ёлка лартрăмăр.

7. Хěл Мучи пурин валли те подарок илсе килет.

8. Паян погода сивě.

Слайдпа тĕрĕслесси (9-мĕш слайд)

1. Хěлле ачасем йěлтĕрпе ярăнаççě.

2. Урамра ачасем юр кěлетке тăваççě.

3. Ěç урокěнче ачасем юр пěрчисем касрěç.

4. Çěнě çул манăн чи юратнă уяв.

5. Уйăпсем пирěн патрах хěл каçаççě.

6. Эпир килте чăрăш лартрăмăр.

7. Хěл Мучи пурин валли те парне илсе килет?

8. Паян çанталăк сивě.

6-мĕш ĕç. «Кам тавçăруллăрах?» конкурс (10-мĕш слайд)

У: Слайдсем çинче тупмалли юмахсемпе 4 ÿкерчĕк, пĕр ÿкерчĕкĕ - хурав.

Тупмалли юмахсен тупсăмĕсене тупăр.

1. Шěвě, шыв мар, шурă, юр мар. (Сěт, шыв, сивĕ, юр) (11-мĕш слайд)

2. Хěлле шурă, çулла сăрă. (Мулкач, кушак, çерçи. кашкăр) (12-мĕш слайд)

3. Юртан шурă, пылтан пылак. (Сахăр, пыл, канфет, юр ) (13-мĕш слайд)

4. Хěлле те, çулла та пěр тěс. (Чăрăш, çăм атă, тилĕ, пан улми) (14-мĕш слайд)

5. Карта çумěнче шурă ěне выртать. (Юр купи, ĕне, сурăх, пăр) (15-мĕш слайд)

6. Хěлле çывăрать, çулла вěллесем тустарать. (Упа, чакак, чĕрĕп. пакша) (16-мĕш слайд)

7. Кěрхи шывра çуралать, çурхи шывра çухалать. (Пăр, юр, Хел Мучи, Юр пике) (17-мĕш слайд)

8. Хура çěре шур пустав витнě (Юр, сивĕ, çăнăх, шур пустав) (18-мĕш слайд)

7-мĕш ĕç. Кану саманчě.

1. Куçа кантармалли самант. (19-мĕш слайд) Экран çинче юр пĕрчи куçнине, вылянине куçпа кăна сăнасси.

2. Кĕлеткене кантармалли самант.

Икĕ ушкăнри пур ачана та сăмахсем валеçсе панă. Ушкăнри ачасен çак сăмахсене алфавит йĕркипе вырнаçтарса доска умĕнче хăйсен вырăнне тупасси, вĕсем патне паллă ячĕсем тупасси.

1-мĕш ушкăн сăмахĕсем (20-мĕш слайд)

калпак, алсиш, юр пěрчи, хěлле, йěлтěр, чăрăш, раштав

2-мĕш ушкăн сăмахĕсем (21-мĕш слайд)

çунашка, кěрěк, Çěнě çул, Хěл Мучи, çăм атă, нарăс, юр

8-мĕш ĕç. «Кам хăвăртрах?» конкурс (22-мĕш слайд)

У: Ачасем, сирĕн умра каснă хут таткисем. Сирĕн çак каснă пайсенчен сюжетлă ÿкерчĕк пуçтармалла. Пуçтарнă ÿкерчĕк тăрăх калав йĕркелемелле. (Ачасем ĕçленĕ чух чăвашла «Юр пĕрчи» кĕвĕ янăрать)

(ÿкерчĕксене слайдпа тĕрĕслесси, калавне слайд çинчи ÿкерчĕкпе усă курса каласа парасси) (23-24-мĕш слайдсем)

9-мĕш ĕç. «Малалла: малалла…» конкурс (25-мĕш слайд)

Кашни ушкăнăн кĕске вăхăтра (1 минут) ыйтусем çине хуравламалла.

1-мĕш ушкăн ыйтăвĕсем.

1. Халĕ çулталăкăн хăш вăхăчĕ?

2. Вăрманти хăш чĕрчун хĕлĕпех шăтăкра çывăрать?

3. Кайăксем хĕл каçма ăçта вĕçсе каяççĕ?

4. Хĕлле çумăр е юр çăвать?

5. Хĕл уйăхĕсем миçе?

6. Дед Мороз чăвашла мĕнле пулать?

7. Хĕлле юхан шывсем мĕнпе витĕнеççĕ?

8. Хĕлле мулкач мĕн тĕслĕ?

9. Хĕллехи пĕрремĕш уйăх ячĕ?

10. Ăçта çу каçать Хĕл Мучи?

11. Мĕнле кайăк пирĕн пата хĕл каçма вĕçсе килет?

2-мĕш ушкăн ыйтăвĕсем.

1. Хĕлле хыççăн мĕн çитет?

2. Снегурочка чăвашла мĕнле пулать?

3. Хĕлле ачасем мĕнпе ярăнаççĕ?

4. Çĕнĕ çул уявне мĕн лартаççĕ?

5. Шуба чăвашла мĕнле пулать?

6. Хĕлле ачасем ăта ярăнаççĕ?

7. Чăрăшсем çинче çулçăсем ÿсеççĕ-и?

8. Савăнать ачи-пăчи: кĕçех çитĕ… (Хĕл Мучи)

9. Хĕл Мучийĕпе пĕрле килсе çитĕ… (Юр пике)

10. Хĕлле йĕри-тавра мĕн сарăлса выртать?

11. Ачасем хĕлле мĕнле тумланаççĕ?

10-мĕш ĕç «Ăстасем» конкурс (26-мĕш слайд)

У: Ачасем, сирĕн умра шурă хутсем, хачăсем. Сирĕн шурă хутран хитре юр пĕрчи касса кăлармалла.

(Слайд çинче вылякан юр пĕрчи. Ачасем ĕçленĕ чух чăвашла «Юр пĕрчи» кĕвĕ янăрать)

Юр пĕрчи мĕнле? ыйту çине хуравласси. Шурă, сивĕ, кăпăшка, илемлĕ…

У: Юр пĕрчисем, вĕçĕр, вĕçĕр! Вĕçсе кайăр та çĕр çине ÿкĕр! Эпир савăннипе юрласа ярăпăр.

11-мĕш ĕç. «Юрăçсем» конкурс. (27-мĕш слайд)

«Юр çăвать» юрра икĕ ушкăн ачисем те пĕрле юрлаççĕ.

III. Жюри членĕсем ушкăнсен ĕçĕсене пĕтĕмлетеççĕ: çĕнтерÿçĕсене палрăтаççĕ.

IV. Урока пĕтĕмлетни. Капитансем ушкăнри ачасене оценкăсем лартаççĕ, вĕренекенсем урок килĕшнипе килĕшменнине, хăш ĕç ытларах килĕшнине калаççĕ.

Сывă пулăр, ачасем! (28-мĕш слайд)

Хушса пани

Хěлле.

Ачасем пушă вăхăтра тăвайккине пуçтарăнаççě. Вěсем йěлтěрпе, çунашкапа ярăнаççě.

Вăрманта шăп. Кайăксем юрламаççě. Вěсем кăнтăра вěçсе кайнă.

Хěл çитрě. Çанталăк сивě. Кашни кун юр çăвать. Кăпăшка юр çуртсем çине, йывăçсем çине ÿкет. Йывăçсем шурă тум тăхăннă. Çěре шап-шурă пустав хупларě. Шывсем пăрпа витěнчěç.

Юр кěлетке.

Питě лайăх юр кěлетке пулса тухрě! Ачасем пурте савăнчěç.

Çанталăк ăшă. Йěпе юр çăвать. Юр çыпçăнать. Ачасем юр кěлетке тума шутларěç. Валя, Оля, Сергей пěрер юр чăмăркки йăваларěç. Вěсене пěр-пěрин çине хучěç. Пуçě çине кивě витре лартрěç. Сăмси валли Валя килтен кишěр илсе тухрě. Аллисем патакран.

Канмалли кун çитрě. Ачасем пурте паркра пуçтарăнчěç.

Кану саманчĕ. 1-мĕш ушкăн сăмахĕсем

калпак

алсиш

юр пĕрчи

хĕлле

йĕлтĕр

чăрăш

раштав

Кану саманчĕ. 2-мĕш ушкăн сăмахĕсем

çунашка

кĕрĕк

Çĕнĕ çул

Хĕл Мучи

çăм атă

нарăс

юр

Йăнăшсене тупăр

1. Хěлле ачасем лыжăпа ярăнаççě.

2. Урамра ачасем снеговик тăваççě.

3. Ěç урокěнче ачасем снежинкăсем касрěç.

4. Новый год манăн чи юратнă уяв.

5. Уйăпсем пирěн патра зимуют.

6. Эпир килте ёлка лартрăмăр.

7. Хěл Мучи пурин валли те подарок илсе килет.

8. Паян погода сивě.