Пособие для изучения русского языка татароязычными лицами и для изучения татарского языка русскоязычными лицами

Переводчик Ягьфарова А.М.

Ягъфарова Аниса Мансафовна – журналист, публицист, прозаик, поэт, переводчик.

Член Союза журналистов РФ и республики Башкортостан, действительный член Международной академии русской словесности

Әкият маҗаралары

Ашау турында

Егоров Федя исемле малай табын янында киреләнеп:

- Минем аш та, ботка да ашасым килми. Ипине дә яратмыйм! – дип утырды.

Малайның бу сүзләренә аш белән ботка һәм дә ипи бик нык үпкәләде. Тиз генә өстәл өстеннән югалып, урманга барып чыкканнар. Нәкъ шул вакытта ач бүре урман буйлап иснәнеп азык эзләп йөри икән:

- Мин аш, ботка һәм ипи яратам! Яныма килсәләр, мин аларны ничек итеп ашар идем!

Бу сүзләрне ризыклар ишетеп кенә алган да, бүренең авызына туп-туры барып та кергәннәр. Бүре ашап туйгач, шундый канәгатьлек кичереп, иреннәрен ялап утыра икән.

Ә менә Федя гына киреләнеп, берни дә ашамыйча, өстәл яныннан торып китә. Кичке ашка әнисе, коймак пешереп, кесәл белән өстәлгә куйгач, Федя янә киреләнеп:

- Әни, миңа коймак кирәкми, каймак белән тәбикмәк кирәк! – ди икән.

Федя сүзләрен ахыргача әйтеп тә бетерә алмаган, тәлинкәдәге коймаклар юкка чыккан, тагын ач бүре яшәгән урманга китеп барганнар. Һәм аларны бүре бик яратып ашаган. Иртәнге аш вакытында янә шул ук хәл кабатланган. Федя өстенә май ягылган күмәч яратмыйм дип әйтеп тә бетерә алмаган, күмәч тә юкка чыккан. Өстәлдә бары тик какао салынган кружка гына торып калган. Федя ашау турында нинди генә начар сүзләр әйтә башламасын, азыклар шунда ук юкка чыгып, бүре авызына барып та кергән. Федя аз ашагач, үсүдән туктап, нык көчсезләнде. Ишегалдындагы балалар, аны араларында иң кечкенә һәм иң көчсез дип саный башлады. Бүре исә, киресенчә, үсте, ныгынды. Хәзер инде ул азык эзләп вакыт сарыф итми, үзен барысыннан да өстен куеп, нәниләрне кыерсыта. Бераздан тагын да ныгынып алгач, бүре үзен урман хуҗасы дип игълан итте. Куян, тиен, керпе, тычкан, бакаларга урманда гөмбә, җиләк һәм чикләвек җыярга рөхсәт итмәде. Бары тик аюдан гына бераз шөрләде, һәм төлке белән дуслашты. Бүре көннәр буе ялкауланып тик ятты, кояшта кызынып җыр көйләде, нәниләр артыннан куды.

Бервакыт Федя белән бер ишегалдында яшәгән балалар урманга барырга җыенды, ләкин берсенең дә Федяны үзләре белән ияртәсе килмәде. “Син бигрәк хәлсез, я артта калырсың, “– диделәр. Ләкин Федяның алар белән бик нык барасы килде, үзен ияртүләрен сорады. Балалар бердәмләшеп, күңелле җырлар җырлап урманга китте. Тик Федя гына бик тиз арыды, һәм отрядтан артта торып калды. Ул дусларын куып җитәр өчен бераз хәл җыярга дип агач төбенә утырган гына иде, куаклар арасында кемнеңдер елаган ишетте. Ныклабрак караса, тәпиләре белән яңакларын сөртә-сөртә, бер куян елап утыра ди.

- Куянкай, ник елыйсың? – дип сорады Федя куяннан. Ә куян:

- Ничек еламыйм ди, минем кәбестә бакчам бар иде, мин аларны шундый яхшы итеп карап үстердем, бар көчемне салып тырыштым, ә бүре килде дә, барысын да таптап, йолкып чыкты. Хәзер алар үсмәячәк, бернинди уңыш та булмаячак, - дип җавап бирде.

– Син ник бу хәлгә юл куйдың, бүренең кирәген бирер идең! - диде Федя йодрыкларын төйнәп.

– Син нәрсә, – диде куян, - мин ничек аңа каршы тора алам. Бүре бит шундый зур, шундый көчле. Ул барысына да бәйләнә, кыерсыта. Үзен урман хуҗасы дип игълан итте һәм безгә урманнан гөмбә һәм җиләк җыярга да рөхсәт итми.

- Бүре барысын да кыерсыта! – дип Федяның ачуы чыкты. – Ул кайда, мин хәзер аның кирәген бирәчәкмен!

– Син нәрсә, малай, - дип борчылды куян. –Аңарга синең көчең җитмәс, син шундый кечкенә һәм көчсез икәнлегең дә күренеп тора, ә бүре көчле һәм зур. Ниндидер начар бер малай үзенең ризыгын ашамый икән, һәм аның барысында бүре ашый ди. Хәзер бүре берни дә эшләми, һәрчак тамагы тук, көннән-көн явызлана, оятсызлана бара. Син моннан тизрәк кит, югыйсә үзеңнең кирәгеңне бирер.

"Дөрес, – дип уйлады Федя, - мин шундый көчсез, хәтта дусларымнан да артта торып калдым.” Куян сөйләгән начар малайның үзе булуын ул аңлады. Федяга оят булып китте.

- Күңелеңне төшермә, куян, – диде ул, - урман тулы гөмбә, җиләк-җимеш, юкка чыкмассың. Ә бүре белән эшләрне хәл итәрбез.

Федя дуслары артыннан йөгерде, ә алар аның артта калганын күргәч, аны эзләп кире киләләр иде. Миша аңа таягын бирде, чөнки урманда таяк белән йөрергә уңайлырак. Коля аның биштәрен үзенә алды һәм балалар алга таба китте.

Өйгә кайткач, Федя тиз генә кулларын юды һәм әнисенең табын әзерләгәнен көтте. Әнисе кирәк-ярак әзерли башлауга, Федя аңа ярдәм итәргә тотынды. Тиз арада табын корып, гаилә белән ашарга утырдылар. Федя алдына куелган бар ризыкны да ашап бетерде, хәтта өстәмә дә сорап алды. Ә урмандагы бүре ач калды. Икенче юлы да Федя алдына куелган бар ризыкны үзе ашап бетерде, ә бүре янә ач калды. Шул вакыттан бирле Федя, бүрене ач калдырып, бар ризыкны да үзе ашый башлады. Федя көн саен зарядка ясагач, көннән-көн ныгыды, ә бүре, киресенчә, көчсезләнде. Чираттагы тапкыр балалар урманга барганда, Федяны командир итеп сайладылар. Балалар урманга килеп кергәч һәм Федя җәнлекләрдән сорады:

– Сезне кыерсытучы явыз бүре кайда?

Ә җәнлекләр:

- Безнең бүре нык үзгәрде, ул безне башкача кыерсытмый, - дип җавап бирде.

Дөресрәге, безнең арттан куалап йөрергә аның вакыты юк. Чөнки аңа эшләп ашарга, азык табарга кирәк.

Автор Копейкина Н.Г.

Копейкина Нелли Григорьевна –

прозаик, поэт, сценарист. Член МГО Союза писателей России; член Российского Союза писателей; член Интернационального Союза писателей, драматургов и журналистов; член региональной общественной организации «Клуб писателей» ЦДЛ; резидент Национального агентства по печати и СМИ «Русский литературный центр», член Союза писателей XXI века; действительный член Академии российской литературы и Международной академии русской словесности

Сказочные приключения

Про еду

Мальчик Федя Егоров заупрямился за столом:

– Не хочу есть суп, и кашу не буду. Хлеб не люблю!

Обиделись на него суп, каша и хлеб, исчезли со стола и оказались в лесу.

А в это время по лесу рыскал злой голодный волк и говорил:

– Люблю суп, кашу и хлеб! Ой, как бы я их поел!

Услышала это еда и полетела волку прямо в пасть. Наелся волк, сидит довольный, облизывается. А Федя, так и не поев, ушёл из-за стола. На ужин мама подала картофельные оладьи с киселём, а Федя снова заупрямился:

– Мама, да не хочу я оладьи, я хочу блины со сметаной!

Не успел Федя это договорить, как оладьи исчезли с тарелки и очутились в лесу, где жил злой голодный волк. И снова волк всё съел. За завтраком всё повторилось. Не успел Федя ещё даже договорить о том, что он не любит булку с маслом, булка исчезла. Осталась на столе стоять только кружка с какао.

И стало так всегда, только Федя плохо высказывался о еде, она исчезала и тут же оказывалась в пасти волка. Федя от недоедания перестал расти и даже стал слабеть.

Во дворе ребята считали его самым маленьким и самым слабым. Волк же, наоборот, стал расти и крепнуть. Теперь ему не надо было трудиться, он стал зазнаваться и стал обижать маленьких. Когда побольше окреп, Волк объявил себя хозяином леса и запретил зайцам, белкам, ежам, мышам, лягушкам рвать в лесу грибы, ягоды и орехи. Только медведя волк немного побаивался, да с лисой дружил. Целыми днями волк бездельничал, лёжа на солнышке, распевал песни или гонялся за малышами.

Однажды ребята из двора, где жил Федя, собрались идти в поход в лес, но Федю брать с собой не хотели. «Ты, – говорят, – слабый. Отстанешь ещё». Но Феде так хотелось пойти с ними, он так просил их, что ребята сжалились над ним и взяли с собой. Шли ребята в лес дружно, весело, с весёлыми песнями. Но Федя быстро устал и стал отставать от отряда. Тогда он решил присесть на пенёк, отдохнуть, набраться сил и с новыми силами догнать ребят. Только Федя присел, слышит, в кустах кто-то плачет. Пригляделся, а это зайка серенький плачет, лапками мордочку утирает.

– Зайка, почему ты плачешь? – спросил Федя зайчика. А зайчик ему отвечает:

– Как же мне не плакать, был у меня огород с капустой, я так ухаживал за ним, так старался, а пришёл волк, потоптал и повыдергал всю капусту. Не вырастет она теперь, не будет у меня урожая.

– Так ты бы не допускал этого, задал бы этому волку как следует! – сказал Федя, погрозив кулаком.

– Что ты, – ответил зайка, – как же я ему задам. Волк та- кой большой, такой сильный. Он ко всем придирается, всех обижает. Объявил себя хозяином леса и не разрешает нам собирать в лесу грибы и ягоды.

– Волк всех обижает! – возмутился Федя. – Где он, я сейчас с ним разберусь!

– Что ты, что ты, мальчик, – забеспокоился зайчик. – Тебе с ним не справиться, ты такой маленький и слабый, а волк сильный и большой. Какой-то плохой мальчик не кушает свою еду, и всю её поедает волк. Волк теперь совсем не знает труда, ходит всегда сытый, крепнет день ото дня и делается всё злее и наглее. Ты, мальчик, уходи отсюда скорее, а то он увидит тебя и задаст тебе.

«Правда, – подумал Федя, – я такой слабый, вот даже от ребят отстал». Понял Федя, что плохой мальчик, о котором говорил зайчик, это он. Стыдно ему стало.

– Не расстраивайся, зайка, – сказал он Зайчику, – в лесу полно ягод и грибов, не пропадёшь, а с волком мы разберёмся.

Федя побежал догонять ребят, а те, увидев, что он отстал, уже возвращались за ним. Миша дал ему свою палку, с палкой удобнее ходить по лесу, Коля взял у него рюкзак, и ребята пошли дальше.

Вернувшись из похода домой, Федя быстро помыл руки и стал ждать, когда мама начнёт накрывать на стол. Как только мама начала готовить всё необходимое, Федя стал ей помогать. Вместе быстро накрыли на стол, сели всей семьёй кушать. Федя съел всё, что было подано, и даже попросил добавки. А волк остался голодным. В следующий раз Федя тоже съел всё сам, а волк снова остался голодным. С тех пор Федя всё стал съедать сам, оставляя волка голодным. Да ещё каждый день Федя стал делать зарядку, отчего стал крепнуть день ото дня, а волк, наоборот, стал слабеть. Когда в очередной раз ребята собрались пойти в лес, все дружно командиром выбрали Федю. Пришли ребята в лес, и Федя спросил у зверей:

– Где злой волк, который вас обижает?

А зверята ответили:

– Наш волк уже исправился, он больше не обижает нас.

И верно, некогда волку за ребятами гоняться, надо ему трудиться, надо еду добывать.